Eeuwen lang hebben lezers boeken geannoteerd met kleine tekeningen van handen / handen

In de lijst met zelden gebruikte leestekens-te midden van de interrobang (‽), hedera (❧), zuigtablet (◊) en asterie (⁂) - is de manicule een opvallend uniek symbool. Letterlijk: het neemt de vorm aan van een hand met een uitgestoken indexfiguur, gebarend naar een bijzonder relevant stuk tekst.

Hoewel manicules tegenwoordig nog steeds zichtbaar zijn in oude bewegwijzering en retro-inrichting, was hun glorietijd in het middeleeuwse en Renaissance-Europa.

Ondanks zijn eeuwenlange populariteit is het eerste gebruik van een manicule verrassend moeilijk te bepalen. Ze werden naar verluidt gebruikt in de Domesday Book van 1086, een record van grondbezit in Engeland en Wales, maar wijdverspreid gebruik begon rond de 12e eeuw. De naam komt van het Latijnse woord manicula-kleine hand, maar het leesteken heeft andere synoniemen gehad, waaronder de hand van de bisschop, wijzende hand, cijfer en vuist.

Wat de leestekens betreft, was de functie van de manicule redelijk zelfverklarend. Meestal getekend in de marge van een pagina (en soms tussen kolommen tekst of zinnen), was dit een manier voor de lezer om een bijzonder belangrijke alinea van de tekst te noteren. Ze waren in wezen de middeleeuwse versie van een markeerstift. Hoewel het voornamelijk door lezers wordt gebruikt, tekent een schrijver of een printer af en toe een manicule om een nieuw hoofdstuk in een boek aan te duiden.

Het gebruik en de dynamiek van manicules veranderden zodra boeken begonnen te worden afgedrukt. Met deze nieuwe technologie konden schrijvers en uitgevers laten zien wat zij belangrijk vonden. Zoals Keith Houston opmerkt in zijn boek Shady Characters: The Secret Life of Punctuation, Symbols and Other Typographical Marks, "De marge, ooit de werkruimte en het schetsboek van de lezer, werd geleidelijk gekoloniseerd door schrijvers die hun eigen verklarende opmerkingen of commentaren wilden geven."

Ondanks zijn eenvoud kan de stijl van de manicule variëren. Sommigen hadden uitgebreide mouwen, sommige waren vreemd geproportioneerd met extra lange vingers, zoals degene die dit artikel leidde, en sommige waren anders anatomisch incorrect. De Italiaanse renaissance-geleerde Petrarchus trok manicules die uit vijf vingers en geen duim bestonden, wat verrassend is, aangezien hij zou hebben gekeken naar wat hij aan het tekenen was. (Een hand met vijf vingers, het is de moeite waard om op te merken, zou niet het vreemdste zijn geweest om de marges van een middeleeuws manuscript te versieren).

In de 19e eeuw waren manicules verder dan alleen boeken en in bewegwijzering, advertenties en posters als een manier om het oog te richten. Ze wezen de weg naar treinen en cafés. In de poster "Gezocht" voor John Wilkes Booth na zijn moord op president Lincoln, gebaarde een manicule naar de aankondiging van de beloning. Manicules werden zelfs op grafstenen gebruikt (natuurlijk naar de hemel wijzend).

Hoewel de populariteit van manicules vervaagde vóór de aankomst van de 20e eeuw, zijn ze niet volledig uitgestorven. Een gemuteerde versie bestond in vroege versies van de cursor, in de vorm van een naar boven gerichte gebalde vuist. Er zijn manicule emoji's die naar links, rechts, op en neer wijzen. Als je goed genoeg kijkt, kun je er zelfs een vinden in het Wingdings-lettertype. ☞ Blader naar meer manicules.