Als we denken aan de Romeinse mode van vandaag, het zijn allemaal toga's en lauweren, maar als de meest vooraanstaande puzzelhistoricus Jerry Slocum en zijn collega Dic Sonneveld in het recente boek uitleggen Romano-Keltisch masker puzzel hangsloten, Sommige Romeinen droegen waarschijnlijk ook ingewikkelde mechanische ringen, die ze ook konden gebruiken om een geldzak of een kleine kluis op te bergen.
Slocum heeft zijn hele leven lang mechanische puzzels bestudeerd en verzameld. Het leeuwendeel van zijn collectie (zo'n 40.000 puzzels en aanverwante artikelen) werd in 2006 geschonken aan de Lilly Library van de universiteit van Indiana - waar het de Slocum Puzzle Collection werd - maar zijn fascinatie voor de wereld van hersenkrakers is nooit grijs geworden. "Wat ik verzamelde waren hangsloten met trucjes om ze te openen als onderdeel van de beveiliging," zegt. Maar het was maar een paar jaar geleden dat hij het bestaan ontdekte van de oude hangsloten van het oude Rome. "Ik wilde best wat kopen", zegt hij.
Slocum had in de loop van de jaren honderden valsslotjes verzameld, maar volgens zijn inschatting was de oudste die hij had gevonden dateerde uit de 17e eeuw. Dus toen een kennis hem vertelde over hangsloten met verborgen hendels en vangsten uit de tijd van het Romeinse Rijk, was hij een beetje ongelovig. "Persoonlijk heb ik hem niet geloofd," zegt hij. Dus Slocum begon zich te verdiepen in archeologische tijdschriften en daar waren ze inderdaad. Uiteindelijk heeft hij een verzamelaar gevonden. "Hij had originelen verzameld, waarvan de meeste slechts delen waren. Ze zijn 2000 jaar lang begraven en waren niet in een goede conditie ", zegt Slocum.
De eerste stappen bij het openen van een voorbeeld replicaslot.Slocum identificeerde uiteindelijk 156 voorbeelden in musea en collecties over de hele wereld, terwijl hij zijn boek over het onderwerp ontwikkelde. Een indrukwekkende verscheidenheid aan hangsloten heeft de oude Romeinse wereld overleefd, maar dit type puzzelslot heeft enkele onderscheidende kenmerken. Elk ongeveer zo groot als een grote ring, de sloten waren meestal van brons en hadden een voorplaat die was gebeeldhouwd naar het beeld van een god. Janus, de god van overgangen en passages, was een populair onderwerp. Op enkele uitzonderingen na, was het voorpaneel scharnierend aan de bovenkant en klapte omhoog om een sleutelgat te onthullen, waarvan de sleutel soms ook in een ring was gemaakt, apart gedragen. Maar de sleutel alleen was niet genoeg om er een te openen. De sloten verborgen ook een of twee kleine plaatjes of schakelaars die moesten worden verplaatst voordat de beugel - de ring van de ring - zou openen. Ze waren meer verwant aan puzzeldozen dan moderne Master Locks.
De eerdere maskersloten, zoals ze ook worden genoemd, hebben minder trick-switches en lijken afkomstig te zijn uit regio's die zijn beïnvloed door de Keltische cultuur, zoals Aquileia, in de buurt van de Julische Alpen. Slocum poneert dat de sluizen gecompliceerder werden toen de Romeinen deze aanpasten.
Er waren extra zetten nodig om de boei te openen.Van de kleine sloten wordt gedacht dat ze in de eerste plaats zijn gebruikt om te dienen als fraudebestendige afdichtingen. Mensen die geld van de ene plaats naar de volgende sturen, konden een leren buidel met een van de puzzelsloten beveiligen, zolang de beoogde ontvanger het geheim kende en de sleutel had. De sloten beschermden niet noodzakelijkerwijs de inhoud, maar ze leverden een bewijs dat er niet met de levering was geknoeid - zoals nachtelijke stortingzakken die tegenwoordig door bedrijven worden gebruikt.
De sluizen die vandaag zijn overgebleven, hebben een kleine verscheidenheid aan soorten beugels - van squat en square tot flexibele, gesegmenteerde kettingen - maar de overgrote meerderheid is rond als een ring. Na het vergelijken van hun grootte met die van bekende ringen van het tijdperk, gelooft Slocum dat ze bijna zeker op de hand werden gedragen. Nadat het beveiligde pakket was afgeleverd, zou de koerier het slot als een sieraad kunnen dragen om het terug te sturen naar de afzender, of de eigenaar zou het gewoon kunnen dragen als het niet in gebruik was.
Replica-puzzelsloten en muntenbuidels geven ons een idee van hoe de sloten eruit zouden hebben gezien in hun oorspronkelijke gebruik.Volgens Slocum stierf het gebruik van de puzzelhangsloten rond de 3e eeuw met het verval van het Romeinse Rijk en zijn valuta. Geen van de bestaande voorbeelden is in goede staat, maar Slocum liet een aantal replica's maken. "Ik wilde begrijpen hoe ze werkten en hoe goed de puzzels waren", zegt hij.
We zouden niet zo veel kunst en ambacht kunnen gebruiken om geld te wisselen als de oude Romeinen, maar hun ingewikkelde werk is een goede herinnering dat een klein mysterie iets zo alledaags als een hangslot kan veranderen in een fascinerende schat.