Zie de Erdapfel, de oudste overlevende wereld ter wereld

Als de oudste nog bestaande wereld van de wereld ons iets heeft geleerd, is het dat juist wanneer we denken dat we beginnen uit te vissen hoe de wereld werkt, blijken we nauwelijks iets te weten.

Formeel bekend als de Erdapfel (letterlijk "Earth Apple", of in sommige informele vertalingen "aardappel"), de oudste globe is een indrukwekkend en mooi artefact, zelfs als zijn cartografische wetenschap een beetje uit is. De Erdapfel dateert uit 1492 en is ver verwijderd van de eerste wereldbol ooit gemaakt, maar het is, tot nu toe, de oudste nog bestaande aardbol die nog bestaat.

Ronde voorstellingen van de aarde gaan terug naar het oude Griekenland en de vroegste bolvormige kaarten van de wereld werden in de 13e eeuw of eerder in de islamitische wereld gemaakt. Maar geen van die wordt verondersteld te overleven. Afgezien van beschrijvingen en afgevlakte kaarten die eerdere bollen zouden hebben bedekt, is de Erdapfel het oudste resterende artefact in zijn soort.

De zee tussen Europa en Azië zoals afgebeeld op de Erdapfel. Kintetsubuffalo / Public Domain

Ook wel de Behaim Globe genoemd, de bouw van de Erdapfel wordt toegeschreven aan de 15e-eeuwse polychrist Martin Behaim. Behaim, een Duitser, was een bekende geograaf, handelaar, zeeman en filosoof. Het was na zijn reizen over de bekende wereld, naar plaatsen zoals Portugal en de westkust van Afrika, dat hij terugkeerde naar zijn geboorteland Neurenberg, waar hij de gemeenteraad van zijn geboortestad overtuigde een wereldbol van hem te huren.

Behaim krijgt misschien de eer, maar er waren in feite een aantal vakmensen voor nodig om het project te voltooien. Het is niet verwonderlijk dat de constructie van de Erdapfel een stuk chiquer is dan de kartonnen bollen van vandaag. Het is gemaakt van geharde stroken linnen die zijn gevormd rond een kleibal en vervolgens zijn weggetrokken. Deze delicate helften werden vervolgens verbonden rond een houten frame.

De kaartkunst op het oppervlak van de wereld nam een ​​klein team in beslag. De belangrijkste daarvan was de kunstenaar Georg Glockendon die samen met de schilder Hans Storch de illustratie werkte. Later kwam er een schrijver binnen om ongeveer 2000 plaatsnamen toe te voegen.

Een beetje een duidelijker beeld van de wereld. Vitold Muratov / CC BY-SA 3.0

Behaim leidde de constructie en leverde de cartografische informatie die de illustraties informeerde. Hij nam zijn visie op de wereld vanuit een aantal bronnen, variërend van de historische geografie van Ptolemaeus tot de verkenningen van Marco Polo. Hoewel de wereldbol heel mooi bleek te zijn als een object d'art, was zijn nauwkeurigheid als een geografisch instrument zelfs in 1492 niet meer actueel.

De Erdapfel is bedekt met een overvloed aan prachtige kleine illustratieve details, waaronder meer dan 100 miniatuurobjecten en -figuren. Deze omvatten vlaggen; heiligen; koningen op hun tronen; dieren zoals olifanten, kamelen en papegaaien; fantastische beesten zoals een zeeslang en een zeemeermin; en boten die de zeeën delen met geschilderde vissen.

Wat de feitelijk in kaart gebrachte aspecten betreft, is er vrijwel slechts één grote landmassa, die een Euraziatisch continent vertegenwoordigt, omringd door eilanden en de oceaan. De afmetingen van de kusten en de plaatsing van belangrijke geografische kenmerken waren zelfs door de normen van de dag onnauwkeurig, en de wereld bevatte ook elementen als het fantoom Saint Brendan's Isle, een lang gerucht, mythisch eiland dat nooit heeft bestaan.

Een ontplofte recreatie van het oppervlak van de Erdapfel. Ernst Ravenstein / Public Domain

Toch zou Christopher Columbus niet terugkeren van zijn Amerikaanse expeditie tot een jaar na de oprichting van de Erdapfel. In zijn ogen kon de wereldbol van Behaim als niet geheel onrealistisch overkomen.

Behaim gaf de bol aan de gemeenteraad van Neurenberg, die het vasthield tot de 16e eeuw, toen ze het uiteindelijk teruggaven aan de nogal ongeïnteresseerde familie Behaim, die het in bewaring had gegeven. De apathie van het gezin heeft uiteindelijk de Erdapfel mogelijk wel gered, want het bleef in wezen vergeten tot de 19e eeuw, toen latere generaties het artefact herontdektten. De afstammelingen van Behaim leenden de hele wereld in het Duitse nationale museum in Neurenberg aan het begin van de 20e eeuw, en in 1937 werd het gekocht voor het museum op aandringen van Adolf Hitler zelf, die vond dat zo'n belangrijk Duits artefact in het land moest blijven.

Sindsdien is de Erdapfel in handen van het Duitse nationale museum gebleven. Tegenwoordig probeert het museum een ​​digitaal archief te maken van het oppervlak van de aarde, nu verduisterd door eeuwen van eeuwen en meerdere herstelpogingen, om online te delen. Zelfs als de wereldbol van Behaim een ​​slecht voorbeeld van cartografie blijft, leeft het voort als een vreemde en mooie visie van de wereld zoals we ooit dachten dat we het wisten.