Voor buitenlanders die een bezoek brengen, blijken de berglandschappen van het land memorabel te zijn. Maar een ander uniek aspect van Bhutan valt op: de extravagante liefde van de Bhutanese voor chilipepers.
De zomermarkten van Bhutan zijn een feest voor de zintuigen. Jonge vrouwen in kleurrijke kirajurken verkopen Boeddhistische maskers, Tibetaanse gebedskommen en veel geluksbrengers. Oudere vrouwen hakken bundels van harde chhurpi-kaas, terwijl huisvrouwen tientallen variëteiten rode rijst ziften. En bij elke kraam zijn er enorme stapels groene en rode chilipepers, met af en toe een gele paprika gluren door.
Deze overvloed aan chili pepers is niet alleen op markten te vinden. Winkels in Bhutan bevatten enorm veel pittige pepers en langs de heuvelachtige wegen van Bhutan zie je rode pepers die op daken zijn neergelegd als scharlaken tapijt of hangen op balkons als misvormde gordijnen. En in de valleien van het landelijke Bhutan, tijdens festivals en gebedsrituelen, zweeft de penetrante geur van brandende pepers in de lucht, samen met de geluiden van gebedsklokken en hypnotiserende gezangen.
Het resultaat is een voedselcultuur gedefinieerd door chili pepers, die meer als een groente dan als een specerij of specerij worden gebruikt. Gezien de nabijheid van Bhutan tot India en China, zijn invloeden uit de keukens van beide landen (vooral Tibetaans) sterk. Toch is het nationale gerecht van Bhutan uniek: ema datshi, een stoofpot van gelijke delen chili pepers en zachte kaas, samen met uien en tomaten. Ema datshi is aanwezig bij elke hoofdmaaltijd van de dag, met de chilipepers - meestal groen en in de lengte gesneden - met een kruidenslag die zelfs de kaas niet kan verzachten.
Ema datshi is de ster van de Bhutanese keuken, en hoewel veel variaties aardappelen (kewa datshi), bonen (semchung datshi) of paddenstoel (shamu datshi) bevatten, is er altijd een royale hoeveelheid chilipepers. Chef-kok Sonam Tshering, culinair instructeur bij het Royal Institute for Tourism and Hospitality, zegt dat alle Bhutanese curries pepers bevatten in grote hoeveelheden. Een ander gerecht dat gemakkelijk in Bhutanese huizen wordt gevonden, is ezay, een ruwe chili dip die wordt gegeten bij het ontbijt.
Culinaire experts zeggen dat de meest waarschijnlijke reden voor de dominantie van chilipepers in het Bhutanese dieet het gevoel is van warmte die ze leveren tijdens koude winters. Omdat wanneer mensen zeggen dat pittig eten pijnlijk is, ze accuraat zijn. Chilipepertjes bedriegen onze pijnvezels om op dezelfde manier te reageren als bij extreme temperaturen, wat leidt tot een warm gevoel dat vaak ongemakkelijk is.
Om deze reden zijn mensen de enige zoogdieren om te eten - en in feite te genieten - van de plezierpijn van chili pepers. Zoals een wetenschapsverslaggever het formuleerde, is er "een gecompliceerd brein en een vreemd zelfbewustzijn nodig om te genieten van iets dat inherent niet aangenaam is", en onderzoekers hebben gesuggereerd dat liefde voor gekruid voedsel vergelijkbaar is met sensatiezoekend gedrag dat mensen op de wals duwt onderzetters en naar high-stakes gokken.
Pittig eten veroorzaakt pijn. Maar voor iedereen met Bhutanese niveaus van kruidentolerantie, na de eerste schok van tranende ogen en branden zakt, een gevoel van warmte en welzijn blijft.
Dit lijkt misschien vreemd, omdat nabijgelegen tropische landen zoals India paprika's gebruiken in hun keuken. Maar de effecten van voedsel op temperatuur zijn tegenstrijdig. IJs zorgt op zomerdagen voor aangename verkoeling, maar al je vet verteren, aldus foodwetenschapper Barry Swanson, verwarmt je echt. Pittig eten zorgt ervoor dat de Bhutanese zich warm voelen, maar omdat het zweten veroorzaakt, koelt het ook mensen af in de hitte van India.
Het is veelzeggend dat zelfs in Bhutan, niemand van nature meeneemt naar het eten van overvloedige chili pepers. Jose Thachil, chef-kok van het Taj Tashi-hotel in Thimphu, zegt dat het eten van chilipepers al op zeer jonge leeftijd begint. Bhutaanse ouders trainen kinderen voornamelijk om spijzen te verdragen door hen kleine (en toenemend grote) porties te geven met hun voedsel.
Er is een interessante parallel hieraan in de folklore van buurland India: de vishkanya (letterlijk vertaald als "gifmeisje"). Oude teksten over staatsmanschap vermelden jonge meisjes die zijn getraind om moordenaars te zijn. Vanaf een zeer kleine leeftijd worden ze opgevoed met een vast en zorgvuldig dieet van slangengif en tegengif dat hen immuun maakt, maar hun slachtoffers kwetsbaar.
Uit elkaar keuken, chilipepers vinden ook een plaats in de grotere Bhutanese cultuur, voornamelijk tijdens gebedsrituelen. Veel Bhutanes beschouwen pepers als bovennatuurlijke krachten en verbranden ze om boze geesten weg te houden. "Mijn grootouders verbrandden pepers als iemand thuis ziek werd", herinnert chef Tshering zich, "omdat ze zeggen dat wanneer we chili's verbranden, de boze geesten zullen lijden en wegblijven van het gezin."
Chef-kok Thachil vertelt ook over het geloof in Ara, de populaire zelfgebrouwde rijst of maïsvloeistof van Bhutan: locals hebben de neiging om verschillende chilipepers in hun fles Ara te laten vallen, niet om een speciale smaak te geven, maar voor goed geluk en om slechte alcohol af te weren spiritualiën.
Ondanks al deze liefde, zijn chilipepers niet inheems in Bhutan, of zelfs in het Aziatische continent. Ze werden oorspronkelijk gekweekt in Zuid-Amerika en in het begin van de 16e eeuw door Portugese ontdekkingsreizigers naar India gebracht, samen met de aardappel en tomaat.
Maar nu zijn pepers zo diep geworteld in de Bhutaanse keuken en cultuur dat ze veel meer zijn geliefd dan hun originele, opwarmende aantrekkingskracht. "Het is net onze traditie van een lange tijd geweest", zegt chef-kok Tshering. "We eten nu ook tijdens onze zomers pepers".
In mijn eigen ontmoeting met ema datshi, herinner ik me dat mijn hart springt van de belofte van kruidigheid en smaak. Een van de dingen die ik erg mis wanneer ik uit India reis is hitte in mijn eten. Maar ema datshi was te heet - zelfs voor mijn gehemelte, gevormd door jarenlange vurige mango-augurken en scherpe stoofschotels.
Op zoek naar super pittig eten en meedoen aan hete peperetwedstrijden is onderdeel geworden van de moderne eetcultuur. Maar de Bhutanese eten ema datshi alsof het pindakaas is. Inderdaad, mijn gids lachte zacht toen hij me eraan herinnerde dat zijn tienjarige regelmatig zonder problemen erin zat.
*Correctie: Een vorige versie van deze post bevatte een opmerking over Bhutans regeringssysteem.
Gastro Obscura bestrijkt 's werelds meest wonderbaarlijke eten en drinken.
Meld je aan voor onze e-mail, twee keer per week afgeleverd.